W portalu Rynek Zdrowia ukazał się tekst o tym, jak wygląda praca ukraińskich kardiologów w kraju ogarniętym wojną. Cały wywiad podczas warsztatów we Lwowie przeprowadzili kardiolodzy ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu: dr Jacek Piegza i dr Marcin Świerad.
Dmytro Besh, docent z Uniwersytetu Lwowskiego oraz dr Igor Polivenok z Uniwersytetu w Charkowie są ukraińskimi kardiologami. Jak radzą sobie z ogromnym stresem, który dotyka ich pacjentów i personel medyczny? Jak wygląda praca lekarzy w kraju ogarniętym wojną? Rozmawiali z nimi lekarze ze Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu: dr Jacek Piegza i dr Marcin Swierad.
W nieustannym stresie
Stres towarzyszy Ukraińcom od 3 lat, od wybuchu wojny 24 lutego 2022 roku. Jest permanentny i wszechogarniający, spleciony z podświadomą obawą o własne życie i niepokojem o najbliższych, którzy trafili np. do armii albo znaleźli się w rejonie przyfrontowym.
Pochodzący z Charkowa dr Igor Polivenok przeanalizował oddziaływanie stresu na każdym poziomie. Zarówno przez pryzmat osobistych doznań, obserwowanie zachowań pacjentów, jak i badając reakcje ich organizmów.
– Często widuję pacjentów, szczególnie kobiety i żołnierzy, z drożnymi tętnicami wieńcowymi, ale jasnymi oznakami niedokrwienia. Powodem jest dysfunkcja mikronaczyniowa albo niedokrwienie serca z powodu stresu. To nie są jednak w pełnej skali objawy, jak w zespole takotsubo, ale bardzo wyraźne objawy i zmiany w EKG, wywołane stresem – mówi Igor Polivenok, nawiązując do choroby zwanej też zespołem złamanego serca, ponieważ najczęściej takotsubo dotyka osób, które doświadczyły silnego przeżycia emocjonalnego, takiego jak: śmierć partnera, rozwód, utrata pracy itd. Chorzy mają objawy przypominające zawał mięśnia sercowego. Po dokładnym zbadaniu okazuje się jednak, że w ich tętnicach nie ma zmian miażdżycowych.
– Odsetek takich pacjentów dramatycznie rośnie – kontynuuje Polivenok i wyjaśnia, że próbował znaleźć odpowiedź w literaturze i doszukał się tylko dwóch publikacji na ten temat. – Znalazłem jeden artykuł z Izraela, kiedy badali niedokrwienie ze stresu wywołane podczas ostrzału Hezbollahu. Drugi ze Stanów Zjednoczonych po huraganie Katrina. Autorzy uznali ten stres za ogromny, ale krótkotrwały. Stwierdzili objawy niedokrwienia mięśnia sercowego wywołane stresem z powodu dysfunkcji mikronaczyniowych – relacjonuje.
– Natomiast w Ukrainie sytuacja jest unikalna, bo doświadczamy dość dużego stresu – mam na myśli ostrzały i nieustanną obawę o życie – który ma długotrwały, chroniczny charakter. Ten problem jest ciągle badany – podsumowuje dr Igor Polivenok.
Praca pozawala zapomnieć
Czy można jakoś uchronić się przed chronicznym stresem? Doc. Dmytro Besh mówi, że trzeba wytworzyć w sobie tarczę psychiczną; może nią być praca zawodowa.
– Powinieneś wykonywać pracę, nawet jeśli ostrzał blisko. To, co robisz, jest jednym ze sposobów radzenia sobie ze stresem. Może to nawet jedyny sposób – zastanawia się.
Być może ten psychologiczny mechanizm stał za tym, że kiedy na początku wojny Rosjanie bombardowali Charków, używając pocisków kasetowych i artylerii, niszcząc infrastrukturę miasta, ratownicy medyczni nie przerwali pracy, starali się pomagać ludziom. Karetki nie zapuszczały się daleko, jeździły tylko w okolicy bazy i przywoziły ludzi do szpitala.
– To prawdziwi bohaterowie – podkreśla dr Polivenok i wspomina, że kiedy w marcu, na początku wojny, wyszedł ze szpitala, zobaczył, że pracownicy odpowiedzialni za porządek wyjechali na miasto śmieciarką i pracowali pomimo ciągłego ostrzału.
– Cały czas słychać było wybuchy, a oni oczyszczali ulice Charkowa.Tak samo pracowały ekipy karetek – podkreśla.
Dostawy były cudem
– Wojna jest sytuacją, do której nie można się przygotować. Nie wierzysz w nią do pierwszego bombardowania – przekonuje Dmytro Besh, odnosząc się do problemu zaopatrzenia szpitali w sprzęt medyczny i lekarstwa.
– Brakowało zaopatrzenia, nie tylko do kardiologii inwazyjnej. Wszystkie zapasy się wyczerpały. Mieliśmy problemy z logistyką, ponieważ większość naszych dostawców znajdowała się w Buczy, Hostomelu i Kijowie. Te miasta były albo zrujnowane, albo osaczone przez Rosjan – wspomina Dmytro Besh, dziękując Śląskiemu Centrum Chorób Serca w Zabrzu za pomoc w dostawach sprzętu.
– Przez pierwsze pół roku mieliśmy wielkie szczęście. I tutaj raz jeszcze wielkie podziękowania, w szczególności dla kliniki z Zabrza, ponieważ bardzo nam pomogliście z wieloma materiałami do kardiologii interwencyjnej, dzięki czemu mogliśmy je rozesłać do ponad 20 klinik w całej Ukrainie – mówi Dmytro Besh.
Podkreśla, że możliwość przeprowadzania zabiegów m.in. angioplastyki wieńcowej, nawet w rejonie bliskim działaniom wojennym, była dla ukraińskich lekarzy wielkim powodem do dumy.
– Pamiętam, że pierwsza przesyłka od was z materiałami do stentowania dotarła w pierwszym tygodniu wojny. To był cud – dodaje Igor Polivenok.
